Amerikanët kanë dhënë detaje mbi organizimin për të rrëzuar regjimin komunist. CAI ka deklasifikuar një memorandum, ku jepen detaje mbi mënyrën se si do të bëheshin operacionet, ndërsa tregohen dhe të gjitha grupet e shqiptarëve në emigracion që bashkëpunuan me SHBA.
Memorandum për Kreun e Divizionit 5E
Subjekti: Plani i Shqipërisë
1. Plani është aprovuar dhe do të shërbejë si guida juaj për kryerjen e operacioneve speciale në Shqipëri për dy vitet e ardhshme, sipas rishikimeve dhe amendamenteve që mund të kryhen sipas paragrafit 5.c. të memorandumeve.
2. Të gjitha planifikimet dhe programimet për Shqipërinë do të bazohen në këtë plan dhe direktivat në terren do të jepen sipas përgjegjësive të misioneve individuale të CIA. (Richard Mews, shef operacionesh, DDIP)
Plan dy-vjeçar operacionesh për Shqipërinë
Pjesa I: Kushtet e operimit
A. Efektiviteti i shërbimeve armiqësore të sigurisë
1. Pas shpërthimit të bombës në legatën sovjetike në Tiranë më 19 shkurt 1951, janë shtuar masat e ashpra të sigurisë dhe janë kryer reprezalje të shpejta, prandaj prej atëherë kanë qenë të pakta aktet e rezistencës së hapur. Shtrëngimi i masave të kontrollit ka vazhduar. Një dekret i kaluar në fillim të vitit 1953 kërkon leje të veçantë për mungesë në shtëpi për më shumë se 48 orë, por grupet e refugjatëve thonë se rregulli nuk respektohet gjithmonë. Ka pasur raportime të pakonfirmuara për përforcime të kufirit Shqipëri-Jugosllavi, por Jugosllavia duket se nuk ka pasur vështirësi në dërgimin e agjentëve para e prapa. Si dhe ka pasur një kalim të vazhdueshëm të refugjatëve drejt Jugosllavisë. Edhe kontrollet në kufirin grek duken të buta dhe agjentët apo refugjatët kanë kaluar pa vështirësi gjatë muajve të verës. Disa zona të kufirit grek janë të minuara, edhe një i arratisur tha se kishte kaluar në një zonë të shënuar si të tillë, pa incident.
Anëtarët e grupeve ashtu si dhe refugjatët kanë raportuar edhe për raste kur patrullat kufitare kanë kthyer kokën në anën tjetër kur kanë pikasur njerëz. Vetëm një raportim është marrë për përdorim të telave me gjemba; kjo barrierë ishte rreth 4 km larg kufirit grek. 1 metër e lartë dhe gati 1 kilometër e gjatë. Nuk janë dalluar deri tani qen kufiri, zona me tokë të punuar, projektorë drite apo mjete të tjera. Me gjithë lehtësinë relative me të cilën kanë kaluar kufirin shqiptar agjentët dhe refugjatët, siguria e brendshme në Shqipëri është efektive, edhe jo aq sa në vende të tjera komuniste. Kjo kontradiktë në dukje shpjegohet me prapambetjen e vendit dhe izolimin e komuniteteve rurale. Udhëtimi i brendshëm është shumë minimal dhe të huajt dallohen menjëherë.
Masat
Masa që ende nuk janë zbatuar në lidhje me shtrëngimin e kontrollit të brendshëm e kufitar janë:
(a) Toka e punuar përgjatë kufirit. Thuajse e pamundur për arsye të terrenit malor.
(b) Largimi i popullsive nga zonat kufitare.
(c) Tela me gjemba dhe zona të minuara. Të dyja të vështira për arsye të terrenit të ashpër në vend.
(d) Përdorini i qenve nga patrullat.
(e) Instalimi i dritave dhe kullave të vrojtimit përgjatë kufirit. Kjo ka pak gjasa për arsye të rrjetit të kufizuar elektrik në terrenin malor dhe rural.
(f) Shtrëngim i rregullacionit të lejeve të udhëtimit.
(g) Dokumentacioni i ri.
3. Nuk mund të jepet një llogaritje e saktë e efektit të kontrolleve mbi numrin e kalimeve kufitare të grupeve për konspiracion kundër regjimit. Shërbimi shqiptar i sigurisë ka rezultuar mjaft efektiv duke eliminuar grupe të njohura të rezistencës apo duke detyruar të tjerë të largohen në Jugosllavi. Por një grup agjentësh të sponsorizuar nga CIA në vitin 1952 ka raportuar krijimin e rrjeteve me rreth100-300 njerëz (këto ishin pretendime të pakonfirmueshme dhe përkufizimi i “rrjeteve” ishte i pasaktë. Më saktë ato ishin grupe njerëzish, besnikë ndaj liderëve individualë, që mbanin lidhje me kontaktin, i cili nuk ishte agjent rezident). Ekziston informacion i konfirmuar se grupe që veprojnë jashtë Jugosllavisë kanë krijuar kontakte në rajonet veriore malore, dhe janë përdorur, në një prej rasteve për lëvizjen e të arratisurve nga Shkodra drejt kufirit jugosllav. Besohet se “grupet e rezistencës” janë vetën sporadike, duke përfshirë pesë deri në njëzet persona në një fshat, të cilët nuk janë të varur nga njëri-tjetri.
B. Të dhëna operacionale jashtë orbite
Kalime dhe infiltrime të kryera me sukses.
1952- 5 grupe, 26 individë, 2 grupe 4 individë
1953- 3 grupe 15 individë, 1 grupe 2 individë
Humbje gjatë kalimeve kufitare si rezultat i arrestimit
1952: 2 të kapur të gjallë, 1 i supozuar i vdekur
1953: 4 të kapur të gjallë, 3 të vdekur, 1 i supozuar i vdekur
Agjentë të trajnuar për infiltrim: 18 (7 prej të cilëve të trajnuar si telegrafistë)
Natyra dhe masa e grupeve nga të cilët mund të rekrutojmë agjentë
-Ish-klika e mbretit Zog, tre apo katër njerëz që mund të përdoren si drejtues grupi, që mund të na japë Zogu nëse vazhdon bashkëpunimin dhe nëse vështirësitë aktuale me egjiptianët zgjidhen.
-Kampi i refugjatëve, Lavrion, Greqi: Nuk ka njerëz të kualifikuar për drejtues por ka rreth
75-100 të rinj që mund të punojnë si anëtarë grupi në ndihmë të liderit të kualifikuar.
-Janina e Trieste: Qendrat e interrogimit në Janina e Trieste kanë pika zbulimi i rekrutimi për refugjatët që mund të bëhen agjentë në të ardhmen.
-Garda shqiptare në Gjermani, e cila ka rreth 200 shqiptarë (tashmë në kontroll të plotë të ushtrisë amerikane) dhe konsiderohet si një grup ku mund të gjenden agjentë të nivelit të ulët që mund të përdoren në raste emergjence, apo si anëtarë të forcës së sulmit.
Metodat e infiltrimit
Për të arritur një infiltrim të suksesshëm dhe rezidencë në vend të agjentëve të infiltruar janë të nevojshme metodat e mëposhtme:
(1) Përdorim i agjentëve të aftë e të trajnuar me kontakte brenda vendit.
(2) Përdorimi i guidave që njohin kufirin dhe rrugën drejt zonës së operimit
(3) Infiltrimi i agjentëve në vendet e tyre të lindjes.
(4) Kontakte direkte të bëhen vetëm me persona me besueshmëri të provuar.
(5) Dokumentacion i plotë.
(6) Kufizim i misioneve të kalimit të kufirit vetëm për objektivin e rekrutimit të një numri të kufizuar agjentësh të rëndësishëm dhe jo i grupeve të lëna në pritje për periudha të gjata.
(7) Kufizim i masës së grupeve. Normalisht misione të tilla duhet të përmbahen në grupe me dy veta apo vetëm një person.
(8) Misionet të kryhen të shpejta dhe të shpeshta, jo të gjata dhe me raste.
(b) Në varësi të mundësive, mbi të cilat nuk kemi kontroll, ekzistojnë mundësi të ardhshme për (1) udhëtim të rregullt në vend, nëse ndodh që udhëtimet në Shqipëri të bëhen më të shpeshta,
(2) aktivitet me agjentë të dyfishtë, të dezertorëve shqiptarë.
(3) Rekrutime në zonë.
C. Përdorim i mjeteve jashtë orbitës
1. Mundësitë e përdorimit të aseteve të tilla kufizohen nga mungesa thuajse e plotë e këmbimeve kulturore apo ekonomike mes Shqipërisë dhe botës së lirë, si dhe nga fakti se Shqipëria ka marrëdhënie vetëm me dy vende të lira, Italinë dhe Francën.
2. ZODIAC – Jemi të varur nga shërbimet aleate të Italisë dhe Francës për marrjen e lajmeve, të dhënave biografike etj. për zyrtarët shqiptarë, marinarët apo zyrtarët tregtarë, nëse të tillë ekzistojnë.
3. ZOMBIE – Anëtarët e legatave franceze e italiane janë thuajse të vetmit ushtarë brenda dhe jashtë Shqipërisë. Natyrisht që ato vëzhgohen me anë të burimeve që kemi, për të dalluar nëse nisin udhëtime të tjera.
4. Përmbledhje 52-53.
Dezertime të nxitura, 1952 1953 – asnjë
5. Potencialet për agjentë.
Ekzistojnë kontakte mes disa oficerëve dhe dy anëtarëve të legatës shqiptare në Romë. Disa takime nuk kanë dhënë shumë shpresa për një dezertim të mundshëm, edhe pse njëri ka treguar mundësi të konvertimit. Ekzistojnë mjetet për përgjime audio por infiltrimi i fshehtë në ambasadat e Romës apo Parisit nuk është i mundur aktualisht. Në Paris mund të kryejmë përgjime por personel amerikan nuk ka të gatshëm. Zakonisht në operacione të tilla nevojitet një pikë ndërlidhjeje, dhe jemi të informuar se mund të ketë komplikime. Ndërsa në Romë kemi pajisjet dhe personalin por për arsye të prioritetit të ulët të caktuar për Shqipërinë, në krahasim me zona të tjera, ka pak shanse të shfrytëzimit të tyre. Zakonisht kërkimi i agjentëve kushtëzohet nga mungesa apo lindja e mundësive të rastit. Ne do të vazhdojmë të kërkojnë dhe të shfrytëzojnë çdo mundësi që do të lindë.
6. Në një periudhë, ekzistonin shpresa për kryerjen e operacioneve nga Jugosllavia me mbështetjen e UDB. Shpresat bazoheshin në premtimet e UDB për këmbimin e informacioneve por rrjedhimisht ata nuk treguan përmirësime në sjelljen e tyre të përgjithshme dhe nuk arrit asnjë operacion i përbashkët në praktikë.
Pjesa II. Kërkesat dhe detyrat operacionale
A. Kërkesat për degën
1. Inteligjenca e huaj
a. Marrja e informacionit për zonat e mëposhtme:
(1) Durrës – Informacion mbi trafikun e anijeve.
(2) Kukës – Informacion mbi mbrojtjen ndaj infiltrimeve jugosllave, mbi rojet kufitare dhe ushtrinë.
(3) Tirana – Informacion mbi zyrtarët dhe funksionimin e partisë komuniste; informacion mbi misionin sovjetik
(4) Vlore – Informacion mbi instilacionet detare dhe aktivitetet, anijet tregtare, instilacionet e naftës, dhe bazën e mundshme të nëndetëseve në ishullin e Sazanit.
4 prill 1952
Raporti i aktiviteteve të refugjatëve shqiptarë, Athinë
Më 27 shkurt 1952 burimet tona dorëzuan raportin e mëposhtëm sipas kërkesës tonë mbi situatën e aktivitetit të refugjatëve shqiptarë në Athinë. Vëmendje e veçantë duhet t’i kushtohet identifikimit të … si agjent i shërbimeve greke dhe versionit për afrimin e tij në shërbimin tonë. Me interes të veçantë konsiderohen pikëpamjet e Hamit Matjanit, në lidhje me mundësitë aktuale dhe të ardhshme për operacione në Shqipëri.
Numri dhe vendndodhja e refugjatëve në Greqi
Ka rreth 300-320 refugjatë shqiptarë në kampin e Lavrion, rreth 40 km larg Athinës; 25-35 prej tyre jetojnë në afërsi të Athinës, ndërsa rreth 40-50 të tjerë mbahen në kampin disiplinor të përqendrimit, bashkë me refugjatë të kombësive të tjera në ishullin e Siros.
Figurat kryesore
Përfaqësuesi kryesor i partisë Balli-Agrare është ish-komunisti Skënder Duma, nip i kolonelit të njohur komunist Petrit Duma, komandant i njësive të mbrojtjes popullore të Korçës. Partia e legalitetit përfaaqësohet nga Myftar Spahiu, mbështetës fanatik i mbretit Zog. Blloku Kombëtar Indipendent përfaqësohet nga Isa Toptani, i cili kalon shumicën e kohës në Athinë, i cili gjithashtu merr pjesë në aktivitetet e NCFA, por përgjithësisht konsiderohet si agjent i shërbimeve greke. Ai udhëton shpesh në Athinë, Romë, Paris, Londër e Munih, dhe natyra e vërtetë e aktivitete është e papërcaktuar.
Roli i liderëve politikë
Të gjithë personazhet e përmendur më sipër kanë ca më pak e ca më shumë kontakte me shërbimet greke të inteligjencës. Duke vepruar për llogari të partive të tyre respektive, me qëllim kryesor ruajtjen e moralit të mbështetësve të tyre, atyre u kërkohet të raportojnë te liderit politikë. Ky faktor politik bën që siguria e tyre të jetë e dobët dhe ato që duhet të jenë informacione të rezervuara herët e a vonë bëhen objekt bisede mes të gjithë rretheve të emigrantëve shqiptarë në Athinë. Kjo situatë është konfirmuar nga burimet tona dhe nga gjenerali grek Nikolopulos, i cili thotë se rrejti i tij është i mirinformuar për aktivitetet e shqiptarëve në Greqi dhe vende të tjera, si rezultat i korrespondencës me shqiptarëve në vend.
28 vjeçari shqiptar … është një agjent grek dhe amerikan. Ai ka lindur në Gjirokastër dhe më parë ka qenë komunist aktiv dhe partizan në përpjekjen kundër pushtuesve fashistë dhe gjermanë. Më vonë ai u punësua në minsitrinë e punëve publike pas luftës. Me detyrën e tij ka bërë disa udhëtime në Beograd e Moskë. Është arratisur drejt Greqisë në vitin 1948 dhe më vonë është lëshuar disa herë me parashutë në Shqipëri me misione inteligjence. Detyra e tij aktuale është të raportojë mbi lëvizjet dhe bisedat e bashkë-atdhetarëve të tij në Athinë.
18 mars 1953
Raport i përmuajshëm i operacioneve 15 shkurt – 15 mars 1953
Çështja kryesore e kësaj periudhe është sigurisht vdekja e Stalinit dhe zëvendësimi i tij me Malenkovin. Ne i kemi interpretuar këto rrethana me objektivat tanë, duke hedhur dyshime se Stalini është vrarë nga Malenkov dhe klika e tij. Vetë Malenkov për përshkruhet si akoma më i ligë e më imperialist sesa Stalini, dhe se pozita e tij është e pasigurt, çka shpjegohet me mbështetjen e tij te policia sekrete dhe ushtria. Kemi theksuar në materialet e propagandës se edhe spastrimet në Shqipëri vijnë si rezultat i fushatës së Malenkov për të konsoliduar pushtetin e tij, dhe se situata e paqëndrueshme në Shqipëri bie në kontrast me unitetin e vendeve të tjera të Ballkanit, në të cilat ftohet edhe Shqipëria të bëjë pjesë. Tema të tjera të trajtuara gjatë kësaj periudhe ishin nxitjet për dezertime të anëtarëve të partisë komuniste si dhe vënia e theksit negativ ndaj huasë së tretë shtetërore.
Transmetimet radio
Transmetimet klandestine në radio janë kryer çdo ditë me përjashtim të 18 e 25 shkurtit. Transmetimet nga ajri me avion u ndërprenë më 3 mars pasi u bë e qartë nga raportimet e grupit Apple Team që monitoronn nga Brindizi, se ato nuk dëgjoheshin në Shqipëri. Inxhenierët e komunikimeve mendonin se transmetuesi 50 vat që përdoret nga avioni, nuk është aq i fuqishëm për të transmetuar në zonat e caktuara. U informuam nga grupet se gjeneratorët me naftë për transmetuesit 2 dhe 3 mijë vat më në fund u liruar nga dogana greke dhe testimet e transmetimeve të nisin pas 2 javësh. Më tej pritet që transmetimet e propagandës të rinisin me një sinjal rreth dhjetë herë më të fuqishëm sa më parë. Ardhja e transmetuesve të rinj përfaqëson një fazë të re të operacionit pasi jo vetëm që do të dëgjohet qartësisht në Shqipëri, por do të ofrojë opsione të reja të radiove klandestine si “transmetimet fantazëm” duke ndërprerë dhe transmetimet me valë të shkurtra të Radio Tiranës. Grupi i terrenit Apple Team na ka dërguar dy mesazhe për të na informuar se kanë mundur të dëgjojnë dy transmetimet, të mëngjesit dhe të drekës, por jo transmetimin e mbrëmjes. Ata për momentin nuk mund të jepnin informacione nëse popullsia po dëgjon dhe po influencohet nga propaganda jonë, por kanë premtuar të sjellin informacionin sa më shpejt që të jetë e mundur. Agjenti … pritet të largohet për në SHBA këtë muaj, por nuk i erdhi mirë që po zëvendësohej nga dikush tjetër me vizë prioritare. Ai dhe Juka po presin lajme për kuotat e tyre. Agjenti … ka kërkuar që të dërgohet … në Athinë, dhe që të jepen lejet për Niko Papalili dhe Thanas Gegën, duke marrë në konsideratë punën e madhe për projektin e shkrimit e librit mbi komunizmin në Shqipëri.
